Status: publish Date: 2019-06-19 16:03:48 Link: https://goodgrid.nl/wat-moet-ik-met-platforms-of-niet/ Er wordt veel gezegd en geschreven over platforms. En de term lijkt in allerlei betekenissen te worden gebruikt. Goodgrid bedient zich er ook van in de claim dat we platforms ontwerpen. Wat verstaan wij onder een platform, wat kun je ermee en wat moet je er misschien juist niet mee?
Om te beginnen een paar domeinen waarin het woord Platform wordt gebruikt. Voor het gemak slaan we de Engelse taal even over. In de auto-industrie wordt de term platform gebruikt om een combinatie van onderdelen aan te duiden die het fundament vormen van een reeks auto’s die onder verschillende merken, types en uitvoeren worden gebruikt. De Citroen C3 is bijvoorbeeld gebaseerd op hetzelfde platform als de Opel Crossland X. Alle basale onderdelen zijn hergebruikt. Wat anders is is het aanzien en de belevenis.
Het woord wordt ook al gebruikt om een organisatievorm aan te duiden. Het wordt dan gebruikt om een verband aan te duiden waar verschillende belanghebbenden met elkaar samenwerken en overleggen.
Het hipste gebruik (de C3 kwam in de buurt, toch?) is natuurlijk het gebruik in het begrip “Platformeconomie”. Met een platform in die betekenis wordt meestal een systeem bedoeld waar vraag en aanbod digitaal aan elkaar worden verbonden. Het aanbod wordt soms gevormd door producten en soms door diensten. In beide gevallen is de groep aanbieders divers, meerdere productleveranciers en/of meerdere dienstverleners. Hun aanbod wordt via een gelikte “experience” naar consumenten gestuurd die via een soepel proces gebruik kunnen maken van het aanbod van de aanbieders.
De werking klinkt om meerdere redenen goed. Klanten hebben een fantastische klantreis en aanbieders hebben weinig moeite hun producten of diensten aan de man te brengen. Een voorbeeld waar de charme vanaf spat is Peerby, een platform om snel even een apparaat tot je beschikking te hebben zonder het te kopen.
Peerby is een voorbeeld uit de deeleconomie en zal zijn charme nog wel even behouden. Uber is ook een voorbeeld uit de deeleconomie en heeft zijn charme al een tijdje verloren. Met het voorbeeld Uber worden een paar fundamentele kenmerken van zo’n platform duidelijk.
Het platform verbindt niet alleen vraag en aanbod, maar wordt ook een gatekeeper van het aanbod naar de vraag. Als een Uber-chauffeur onvoldoende beschikbaar is of een lage waardering van klanten krijgt, dan wordt hij gaandeweg uitgesloten van het platform. Zo uitgelegd klinkt dat nog logisch en transparant, maar dergelijke beslisregels worden in algoritmes gegoten wat ten koste gaat van de transparantie.
Een ander effect van het platform tussen de vraag en het aanbod is dat die kanten elkaar niet meer kennen en minder oog voor elkaar gaan krijgen. Als de klant zaken doet met het platform (via z’n telefoon), dan is er ook minder gevoel voor de werkomstandigheden bij de leverancier. De “experience” maakt misschien wel blind voor de echte situatie aan de kant van het aanbod.
Tenslotte speelt ook data een rol. Vanwege de centrale positie van platforms gaat daar veel data in om. Platforms maken volop gebruik van technologie in de vorm van algoritmen. Bij de combinatie van data en algoritmen moet altijd rekening worden gehouden met ethiek in de zin van privacy. Wat weten de platforms van ons, met wie wordt het uitgewisseld en onder welke regelgeving en toezicht gebeurt dat?
Dat waren enkele voorbeelden van de kracht van een platform, maar ook rafelige randjes. Geen reden om vooruitgang een halt toe te roepen, maar wel om het ontwerpproces heel duidelijk vorm te geven en daarin alle betrokkenen een positie te geven en ethiek en privacy een vaste stoel aan de ontwerptafel.
Goodgrid ontwerpt oplossingen volgens de beginselen van design thinking en zorgt dat aspecten als transparantie, data/privacy en arbeidsverhoudingen aandacht krijgen in het ontwerpproces.