Status: publish Date: 2019-10-14 22:30:04 Link: https://goodgrid.nl/participatieve-governance-in-platform-gefaciliteerde-ecosystemen/ In het discours rond platforms komt ook regelmatig regulering en governance ter sprake. Onderwerpen van governance zijn bijvoorbeeld toegang en openheid, transparantie en arbitrage. In het discours gaat het ook over de positie van werkers zodra arbeid betrokken wordt via het platform.
In de Platform Design Bootcamp was een moment voor een “Open Space”. Ik bracht als onderwerp “ecosystems & community sense” in, terwijl een andere deelnemers “Governance” inbracht. We besloten onze onderwerpen samen te voegen en “top-down” en “bottom-up” belangen als een geheel te beschouwen. Er kwam een interessant eerste idee uit dat ook nog een keer de hervonden relevantie van de vakorganisatie aanstipt.
Governance is de manier waarop organisaties bestuurd worden, er toezicht op word gehouden en normen voor gedragingen. Een overheid kan governance institutionaliseren via regulering.
In het discours wordt vaak gesproken over governance of regulering van platforms. Hoewel platforms krachtig kunnen zijn om een ecosysteem te dienen, en ze vaak ook vanuit die gedachte ontstaan zijn, gaat het ook regelmatig fout. Een commercieel succesvol platform heeft de neiging zelf een speler te worden in het ecosysteem, waardoor een ongelijkheid ontstaat.
Een probleem dat kan ontstaan als een platform zelf een dominante speler wordt is bijvoorbeeld informatie-ongelijkheid. Het platform verzamelt gegevens over het ecosysteem en de gebruikers maar stelt die informatie niet beschikbaar aan hen. Informatie-ongelijkheid treedt ook op wanneer review- en ratinggegevens niet onder de regie van de betrokkene kunnen vallen, waardoor “platform lock-in” optreedt.
Waar platforms sterk kunnen zijn in het zichtbaar maken van producenten en hen zichtbaarder in de waardeketen te positioneren, kunnen platforms producenten ook “inkapselen”.
Een Wardly Map kan gebruikt worden om spelers in een ecosysteem te positioneren in termen van zichtbaarheid en uniciteit van het product of de dienst. Een Wardly Map van de huidige situatie in het ecosysteem vergeleken met een die van het ecosysteem ondersteund met een platform ziet een aantal verschuivingen. Een van die verschuivingen is het zichtbaarder maken van de producenten.
Governance is het geheel aan handelingen om het platform ten dienste te laten van het ecosysteem waar het voor ontworpen is. Governance gaat dan over toegang, invloed, “decision rights” en arbitrage. Daarbij is het essentieel om te bepalen welke entiteiten zeggenschap krijgen.
Een van de kenmerken van platforms is dat het producenten omhoog helpt in de waardeketen. In deze charmante uitleg worden werkers of “producenten” zichtbaarder gemaakt. Die ontwikkeling sluit goed aan op flexibilisering van de arbeidsmarkten individualisering van de maatschappij. De uitleg is met name charmant voor kleine en/of zelfstandige ondernemers die op deze manier een grote markt kunnen bedienen.
Tot nu toe lijkt de praktijk minder charmant. Platformwerkers zijn weliswaar ondernemer geworden, maar ze zijn nog vaak niet vrij om te kiezen omdat het met platformwerk complex is om een bestaan mee te financieren. De match tussen vraag en aanbod wordt vaak beïnvloed door een algoritme. De criteria die het algoritme gebruikt zijn maar beperkt inzichtelijk. Platformwerk is vaak niet geschikt om een volledig bestaan mee te financieren, terwijl het platform wel actief is in een ecosysteem waar dat nodig is. Voor platformwerkers is het verlaten van het platform meestal geen optie, omdat review- en ratinggegevens belangrijk zijn, maar niet overdraagbaar zijn.
Platformwerk heeft eigenschappen van het werk in de eerste fabrieken, toen arbeiders nog niet georganiseerd waren en nog geen stem hadden.
Vooropgesteld; mijn doel is dat platforms het ecosysteem (blijven) dienen waar ze binnen functioneren. In een context waar de platformontwerper redeneert vanuit concurrentie, winst en marktaandeel, is de hieronder geschetste governance structuur ongewenst. Persoonlijk denk ik dat het goed mogelijk is om geld te verdienen met platforms, maar dat het opzetten van een platform als monopolist niet duurzaam is.
We onderscheiden een aantal rollen in het ontwerp van platforms. “Peer consumers” zijn de vragers of consumenten op het platform. Als het platform meerdere typen transacties ondersteunt, dan kunnen er ook meerdere groepen consumenten zijn. Op de tweede plaats “peer producers”. Dit zijn de aanbieders van de diensten of producten. Op AirBNB zijn het de huis- of kameraanbieders, bij Uber zijn het de chauffeurs. Verder kennen sommige platforms “partners”. Dit zijn derde groepen die betrokken kunnen zijn bij totstandkoming van transacties. AirBNB kende bijvoorbeeld professionele fotografen. Par
tners zijn niet atijd duideijk te onderscheiden van producten. De laatste rol is de rol van “platform-shaper” of “-owner”.
De platform-owner ontwikkelt het platform. Platforms worden altijd vanuit en voor een ecosysteen van consumers, producers en partners ontworpen. Waar dat in die uitleg “faciliterend” is, is het in de praktijk vaak disruptied. Het platform neemt een dominante plek in in de waardeketen.
Als we de platform-owner en de andere spelers rond het platform beschouwen als een ecosysteem, dan zou dit in balans moeten blijven. Het is aantrekkelijk voor een platform-owner om the kapitaliseren op de centrale positie, maar we beschouwen dat als niet-duurzaam. Het ecosysteem zal dan vanzelf een platform voortbrengen waar de belangen in balans zijn.
Een model om de verschillende belangen direct goed te kunnen behartigen, is een model waarbij belanghebbenden zeggenschap krijgen over het platform. De platform-owner heeft zeggenschap, net zoals mogelijk investeerders. Maar in dit model krijgen producten en consumenten ook “decision rights”. Omdat consumenten en producenten veelal kleine entiteiten of zelfs individuen zijn, is bij hen ook een vorm van organisatie nodig.