Status: publish Date: 2019-08-13 17:49:20 Link: https://goodgrid.nl/informatie-architectuur-als-platform-ontwerp/ Voor de Gemeente Delft ontwerp ik een informatie-architectuur via de Design-benadering. In dit artikel beschrijf ik wat ik doe en vooral hoe ik het aanpak. Want met zes maanden opleiding in Design Thinking pak ik dat anders aan dan de gemiddelde architect.
In een wereld waar de hype van vandaag morgen passé is, past het niet meer om te werken met plannen en blauwdrukken. Toch is er onverminderd behoefte aan kaders en richtlijnen nu de waarde en kwetsbaarheid van data breed onderkend wordt. Zeker binnen de overheid.
In Delft ga ik deze spanning te lijf door te onderstrepen dat architectuur een doorlopend en cyclisch proces is. Op zich is dat niet nieuw, want bijvoorbeeld TOGAF werkt met de cyclische “architecture development method”. In TOGAF is de cyclus nog erg lang. Er zijn inmiddels ook Agile aanpakken van TOGAF. In Delft werk ik met een prototype waarover ik verderop meer vertel.
Hiermee zijn we op de “Design benadering” gekomen voor een informatie-architectuur. Snel een communicatief prototype opstellen waarmee de organisatie bevraagd en verder onderzocht kan worden. Op basis van voortschrijdend inzicht worden de waarden en onderliggende principe steeds verder gedetailleerd. Door de architectuur in de praktijk mee te laten lopen, kunnen principes direct getoetst worden en eventueel mislukken.
Daarnaast geloof ik niet in de duurzaamheid van allemaal richtlijnen die alleen worden begrepen door specialisten die dezelfde context en taal delen. Om die reden benader in de architectuur vanuit maatschappelijke en organisatie-waarden die impact hebben op de informatievoorziening. Ook voor dit deel van de aanpak heeft TOGAF wel een plek, namelijk de architecture vision. Ik breng deze ontwerpen waarden visueel en met onliners waar een dialoog over gevoerd kan worden.
Die dialoog is een belangrijk kenmerk van de aanpak. Door vanuit abstracte waarden naar concretere principes te werken heb ik al snel een concept waarover een gesprek in de organisatie gevoerd kan worden. Belanghebbenden worden direct betrokken in plaats van geïntermedieerd. Ideeën kunnen direct bij ontstaan al uitgedragen worden in de organisatie om op die manier feedback op te halen en meer te leren over wat de architectuur moet doen voor de organisatie.
Dat de architectuur iets moet doen voor de organisatie is een belangrijk aspect. Vaak wordt architectuur gezien als een theoretische belemmering van voortgang. In Delft beoog ik dat architectuur gidsend wordt, maar niet leidend. Afwijken van de architectuur moet kunnen. Het is dan wel duidelijk op welke punten afgeweken wordt en de afwijking krijgt een eigenaar en een streefdatum voor oplossing.
Afwijkingen op de lijst met “Architectural debt” moeten door de eigenaar opgelost worden. Maar het kan ook dat de afwijking de nieuwe standaard wordt. Het is dan de voeding om de architectuur aan te passen op basis van het inzicht dat de afwijking bleek te zijn.
Op deze manier kan de architectuur gidsend werken in verandering en de organisatie faciliteren. Dit is ook een reden om minder te werken met het woord “architectuur” en meer met het woord “ontwerp”. Ontwerp impliceert dat er weliswaar met potlood, maar toch duidelijk getekend wordt.
Het ontwerpen van een architectuur voor de overheid is wat mij betreft platformontwerp. Zoals gezegd is de overheid geen marktplaats. Toch heeft de moderne overheid veel weg van een platform. Er worden functies aangeboden aan de omgeving en juist betrokken uit de omgeving. Functies zijn daarnaast beperkt in omvang en groots in kracht om optimaal wendbaar te zijn in dienstverlening.
In een volgend artikel ga ik meer in op de inhoud van het ontwerp. Een tipje van de sluier is dat Delft een hoog “informatiebewustzijn” heeft en natuurlijk ook de marktconsultatie voor Common Ground heeft gedaan. De waarden die zitten in de nieuwe digitale overheid met Digitaal Stelsel en Common Ground vinden ook hun plek in de architectuur. De wendbaarheid in het ontwerpproces is Delft-eigen en komt ook terug in de mate waarin ze eigenaar wil zijn van gegevens en regie wil voeren over dienstverlening en oplossingen.